Johan Koster: Wandelen heeft me weer zin in het leven gegeven
Geplaatst op: november 8, 2024
COPD-patiënt Johan Koster (55) zat een paar jaar geleden vrij diep. Op zijn 41e volledig afgekeurd, en door zijn diabetes en ernstige longziekte aan de bank gekluisterd, vond hij het leven niet bepaald leuk. Hier kwam verandering in door de aanschaf van een rollator, een diabetes loopgroepje en de levenszin is helemaal terug sinds Johan deelnam aan de Longuitdaging dit jaar. Johan zelf zegt: op mijn longziekte na, ben ik topfit!
Johan Koster kampt al van jongs af aan met gezondheidsproblemen. Vroeger was er al astma, dat op volwassen leeftijd transformeerde naar een ernstig longemfyseem. Daarnaast waren er andere gezondheidsproblemen zoals diabetes, maar de longaandoening beperkte Johan toch het meest. Zoveel dat hij in 2010 volledig afgekeurd werd en thuis kwam te zitten. Een groot zwart gat, zo beschrijft Johan die periode. Van altijd workaholic zijn en meedoen in de maatschappij, was hij hele dagen kortademig en benauwd en kwam de bank niet meer af.
‘Ik had geen zin meer om zo verder te leven,’ geeft Johan toe. ‘Ik droeg niet-reanimeren armbandjes voor het geval dat.’ Verandering kwam toen hij zo’n 3 jaar geleden een longrevalidatietraject doorliep bij Dekkerswald. Hier adviseerden de zorgverleners hem met een rollator te gaan lopen. ‘Ben je gek’, was zijn initiële reactie. ‘Ik was pas 52 jaar, in mijn hoofd veel te jong om met een rollator te gaan lopen. Maar dat ding heeft mijn leven echt veranderd. Na er twee keer mee gelopen te hebben schafte ik gelijk mijn eigen rollator aan. De rollator geeft me ondersteuning en ik kan erop uitrusten. Hierdoor kon ik wél voor het eerst stukjes lopen.’
Met de rollator ging Johan op pad, een uurtje ‘s ochtends en een uurtje ’s avonds. Het wandelen nam pas echt een vlucht toen hij via de fysiotherapeut in contact kwam met een diabetes loopgroep. Er vormde zich een apart ‘rollatorloopgroepje’. Johan: ‘Al snel breidde ik mijn loopafstand uit van 500 meter naar 3,5 kilometer!’
Niet veel later zag Johan op internet dat er in Westervoort een Longuitdaging georganiseerd zou worden. Ook een vriendin in de buurt had gezien dat er een informatiebijeenkomst werd gepland en zij besloten te gaan. Johan: ‘ik had veel behoefte om andere longpatiënten zoals ik te leren kennen. En ik leerde tijdens de informatiebijeenkomst dat er ook een fysiotherapeut mee zou lopen en een longarts en andere zorgprofessionals. Dat was voor mij belangrijk, zeker omdat ik ongeveer een half jaar geleden ook gestart ben met 24-uurs zuurstoftherapie. Zuurstof heeft me als het ware een tweede leven gegeven.’
Johan merkt dat hij enorme voortgang heeft geboekt tijdens de Longuitdaging. ‘De eerste keer liepen we rondjes over de atletiekbaan, dat was ik niet gewend en vond ik best zwaar. Ik kon ook helemaal niet met de anderen praten tijdens het lopen, dat kostte me teveel kracht. Inmiddels spreek ik hele volzinnen, en dat tijdens het wandelen zelfs! De kinderen zeggen dat ik er zoveel beter uitzie sinds ik dagelijks beweeg, ik ben de afgelopen 2 jaar wel 12 kg afgevallen en heb helemaal geen diabetesmedicatie en cholesterolverlagers meer nodig. Ik heb van het wandelen echt een hobby kunnen maken dankzij de Longuitdaging. De beweging, de sociale contacten met lotgenoten én dat we voorafgaand aan elke wandeling een halfuurtje informatie kregen van de zorgprofessionals is zo ontzettend fijn.’
De Longuitdaging, 1 keer per week een uurtje wandelen met lotgenoten met een longziekte – onder begeleiding van zorgprofessionals – is met recht een educatief beweegprogramma te noemen. Voorafgaand aan elke wandeling worden informatie en tips gedeeld door de professionals en de deelnemers. Johan: ‘ik heb daar veel geleerd. Zo kwam ik er daar achter dat mijn longaanval actieplan behoorlijk was verwaterd, die heb ik toen ik weer netjes gemaakt. Ook de tips van lotgenoten en hun ervaringen om met benauwdheid om te gaan zijn zo ontzettend van waarde geweest voor mij.’
Johan kan zich niet meer voorstellen dat beweging geen onderdeel meer van zijn leven zou zijn. ‘Ik wil voor geen goud terug naar mijn ouwe leven, met hele dagen op de bank zitten en ongelukkig zijn. Ik heb zelfs de niet-reanimeren armbandjes afgedaan. De rollator en de zuurstof hebben me een tweede leven gegeven en het wandelen heeft me weer zin in het leven gegeven. Ik vind het heel erg dat de Longuitdaging nu afgelopen is, hopelijk kunnen we als groep door met een nieuw traject.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist; fotograaf: Marion Foppele
Een voorbeeld van samenwerking tussen zorg- en beweegprofessionals in de regio
Geplaatst op: oktober 20, 2024
De Longuitdaging in regio Liemers heeft meer mensen met een chronische longziekte in beweging gebracht. Daarbij zijn meerdere doelen bereikt. Zo is het ook een voorbeeld geworden van goede samenwerking tussen zorgverleners en het sociale domein.
Jenny Zwiggelaar, fysiotherapeut en projectmedewerker Chronisch ZorgNet, noemde het een persoonlijke missie. ‘Voor mij persoonlijk was het van belang om meer contact te krijgen met de buurtsportcoaches. We wilden graag beweegcoaches met budget vanuit de gemeente leren kennen, om betere zorg te kunnen bieden aan mensen met longaandoeningen. Deze Longuitdaging in Liemers heeft eraan bijgedragen dat we elkaar weten te vinden: wij fysiotherapeuten weten welke beweegcoach we kunnen benaderen voor een patiënt en andersom weten de beweegcoaches wie ze kunnen raadplegen wanneer zij een patiënt met een longziekte begeleiden.’
Deze ervaring herkent Els Fikkers, verpleegkundig specialist, gelijk. ‘Voor mij is het leren kennen van de buurtsportcoaches en Slow Sport misschien wel het grootste pluspunt geweest van deelnemen aan de Longuitdaging als professional. Mijn netwerk is uitgebreid met heel waardevolle groepen professionals.’
Het motto van Slow Sport is Van ‘no go’ naar ‘go slow’, legt projectleider Marion Foppele uit. ‘Dit is zo’n goed gekozen slogan, want er zijn helaas veel te veel longpatiënten die vanwege benauwdheid en angst voor bewegen letterlijk de bank niet afkomen en de deur niet uitkomen. Bij veel longpatiënten zit de eerste winst erin dat ze de deur uitkomen, al is het maar een klein stukje. Vanuit daar kunnen andere zorgverleners helpen om het bewegen verder uit te breiden en het sociale netwerk van patiënten te vergroten.’
Beweegteams bij de gemeente
Tijn Polman is beweegcoach bij Beweegteam Duiven/Westervoort, een vrij nieuw team binnen de gemeente; de meeste beweegcoaches zijn pas een jaar in functie. Het gemeentelijk aanbod is vaak nog onvoldoende passend voor alle doelgroepen. Met de Longuitdaging zijn belangrijke stappen gezet om drempels te gaan verlagen.
‘Voor ons was deelname aan deze Longuitdaging zeer waardevol. We waren nog zoekende naar onze positie binnen de gemeenschap, met onze doelstelling om mensen in beweging te helpen. We hadden nul ervaring met longpatiënten en zijn erg dankbaar dat we deel konden uitmaken van de Longuitdaging. De grootste winst zit in het leggen van contacten binnen het zorgnetwerk en wat we hebben kunnen leren van longspecifieke beweeguitdagingen. Als beweegprofessionals staan we nu, sinds deelname aan de Longuitdaging, op de zorgkaart. En er vloeien allemaal mooie initiatieven voort uit dit nieuwe netwerk. Deelnemers zijn ook uitgenodigd om mee te doen aan een valpreventieprogramma en ze mogen gebruik blijven maken van de atletiekbaan.’
Vergroot je netwerk
De groep zorgprofessionals betrokken bij de Longuitdaging in Liemers heeft op vrijwillige basis deelgenomen. De onbezoldigde inzet van tijd is niet voor elke zorgprofessional haalbaar. Toch kan de grootste klap behaald worden met een paar bevlogen zorgverleners, meent Marion Foppele.
‘Mijn belangrijkste advies om nog meer longpatiënten in beweging te krijgen is: Zoek elkaar op, je kan dit alleen bereiken via samenwerking en goede contacten. Door het sociale domein erbij te trekken, de buurtcoaches in je eigen regio te leren kennen, kun je wél bergen verzetten. Zij hebben vaak budget om beweeggroepen op te zetten en als de beweegcoaches goed contact onderhouden met zorgverleners, dan zijn er altijd wel een aantal fysio’s, huisartsen of praktijkondersteuners bereid om een halfuurtje of uurtje bij te dragen met inhoudelijke informatie en begeleiding.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist
Lees meer artikelen over Bewegen en Longziekten
Download hier het stappenplan Longuitdaging opzetten in de regio
Meer informatie: Marion Foppele, foppele@longalliantie.nl
Coby de Groot: Ik voel me fitter. Nu wandel ik op eigen initiatief zelfs alleen
Geplaatst op: oktober 5, 2024
Coby de Groot (70) is al zeker 30 jaar bekend met de longaandoening COPD. Na een verhuizing in 2017 besloot zij wat meer focus op haar gezondheid te leggen. Via via hoorde zij over de Longuitdaging die in haar regio werd georganiseerd. Na 20 keer wandelen met een groep lotgenoten onder begeleiding van professionals in de longzorg is Coby niet meer te stoppen. ‘Ik wandel tegenwoordig zelfs alleen en mijn gezondheid en conditie zijn met sprongen vooruitgegaan‘.
Coby de Groot die naar eigen zeggen ‘vroeger als een ketter rookte’ heeft al ruim 30 jaar COPD, al heette het vroeger nog anders. De aandoening bleef, zeker na stoppen met roken, de afgelopen jaren zeer stabiel. Hierom vond de longarts het prima dat de huisarts de zorg voor Coby’s COPD weer op zich nam, en Coby bezoekt jaarlijks de praktijkondersteuner.
Een aantal jaar geleden vertelde de fysiotherapeut, waar Coby was voor een andere kwaal, dat het niet onverstandig zou zijn als Coby eens wat meer in beweging kwam. Na een verhuizing van Den Haag terug naar Westervoort in 2017 vond Coby de tijd rijp om echt in beweging te komen en meer focus op haar gezondheid te leggen. Via een kennis die ook trainde bij de fysiotherapeut van Coby, gespecialiseerd in fysiotherapie voor longpatiënten, hoorde Coby over de Longuitdaging.
‘Er was heel veel animo voor de informatieavond over de Longuitdaging. Je moet weten dat ik een broertje dood heb aan wandelen, maar door de informatieavond raakte ik toch enthousiast om mee te doen. Bij zo’n wandeluitdaging ben je met lotgenoten, dus onzekerheid over of je wel ‘goed genoeg’ bent om mee te kunnen wandelen is niet nodig, en daarnaast biedt een vaste wandelgroep onder begeleiding van professionals echt een stok achter de deur. Dit was precies wat ik nodig had om meer in beweging te komen.’
Op 16 april startte de Longuitdaging. Om 19.00 verzamelde de groep deelnemers zich bij de afgesproken locatie (de eerste keer was bij een atletiekbaan). Coby: ‘Dit hadden de organisatoren slim aangepakt, bij sportverenigingen is er namelijk toegang tot een toilet en stoelen die dan bij de sportbaan gezet kunnen worden. Sommige deelnemers hebben namelijk echt een stoel nodig al na 100 meter lopen.’
Een van de fijnste onderdelen van de Longuitdaging vond Coby het eerste half uur van elke bijeenkomst. Deze werd namelijk besteed aan koffie en uitleg en uitwisseling van tips door de zorgprofessionals. ‘Ik heb geleerd wat de verschillende longaandoeningen zijn, hoe je je medicatie moet gebruiken, wat je moet doen bij een longaanval’, vertelt Coby. ‘Maar ook persoonlijke tips, de begeleiders vertelden me dat ik beter de kortwerkende Ventolin kan inruilen voor langwerkende luchtwegverwijders. Dit heeft me zoveel meer lucht gegeven en hierdoor kan ik ook veel beter wandelen. Ook de algemene uitleg over inhalatietechniek, hoe je je puffer moet gebruiken, vond ik erg goed. Sommige mensen bleken hun pufje in te nemen tijdens het doen van andere activiteiten zoals tijdens de afwas, waardoor er weinig focus was bij de medicatie-inname. We kregen daarop specifiek advies van het team, bijvoorbeeld om de puffer mee te nemen naar bed en ’s morgens direct na het opstaan te gebruiken alvorens aan de dagelijkse activiteiten te starten. We leerden bij dit informatiedeel van de avond heel veel van elkaar en elkaars fouten maar ook van de professionals. Heel waardevol!’
Rond 19.30 ging de wandelgroep dan daadwerkelijk van start voor een wandeling van maximaal een uur. Ieder in zijn eigen tempo. Coby merkte dat, al vond ze het sociale aspect van samen wandelen wel erg leuk, ze makkelijker in haar eigen tempo alleen liep. Praten en luisteren tijdens het wandelen kostte teveel energie, dan speelde haar benauwdheid haar meer parten. Coby: ‘Heel fijn dat hier ruimte voor is. Het is echt een meerwaarde dat er deelnemers zijn van alle niveaus. De verschillen en overeenkomsten zien tussen de mensen met longproblemen verhoogde de saamhorigheid. Ik heb zoveel respect voor de andere patiënten, zij waren mijn spiegel. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, en dat de ene persoon maar 100 meter kan lopen en de ander bijna 8 kilometer maakt dan niets uit. Deze variatie in niveaus maakt juist dat het niet zo prestatiegericht en streberig wordt allemaal.’
Coby heeft enorme sprongen gemaakt in de afgelopen 20 weken Longuitdaging. ‘De eerste keer liep ik vier rondjes over de atletiekbaan, ongeveer 2,5 km. Nu ben ik zelfstandig ook nog 1-2 keer per week erbij gaan wandelen en kan nu zelfs meer dan 4 km lopen. Ik merk dat ik op allerlei niveaus resultaten boek, ik heb meer lucht, mijn COPD is stabiel, mijn beenspieren zijn sterker, ik voel me fitter, ik geniet van buitenzijn en de natuur en ik zie zelfs goede resultaten wat betreft mijn overgewicht.’
Coby is zeer enthousiast over de Longuitdaging en alle positieve effecten die het heeft gehad op haar gezondheid. Het uitwisselen van persoonlijke ervaringen rondom longziekten met lotgenoten heeft haar verder gemotiveerd om te blijven werken aan zo mobiel mogelijk blijven. ‘Meer mensen zouden dit moeten doen! Het zou fijn zijn als meer mensen de mogelijkheid krijgen aangeboden om aan de Longuitdaging mee te doen. Bijvoorbeeld door meer aandacht en bewustwording nog van huisartsen, praktijkondersteuners en longfysiotherapiepraktijken.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist; fotograaf: Koos Roelofs
Jellie Helder: er staat een nieuwe Longuitdaging op de planning in 2025
Geplaatst op: september 20, 2024
Jellie Helder, longverpleegkundige in het Nij Smellinghe te Drachten, organiseerde voor de coronapandemie een eerste Longuitdaging, toen nog COPD-challenge geheten. De grote meerwaarde die de challenge had voor zowel longpatiënten als voor de zorgprofessionals heeft ervoor gezorgd dat er al een nieuwe Longuitdaging in regio Drachten in 2025 op de planning staat. ‘Een uurtje wandelen – intensief contact met de patiënt met gesprekken over gezondheid en medicatie – levert zoveel meer op dan meerdere patiënten tijdens een spreekuur routinematig helpen.‘
Jellie Helder heeft in haar werk als longverpleegkundige altijd bovengemiddeld veel interesse gehad in het geven van patiëntenvoorlichting en kijken naar de mens achter de patiënt. ‘Positieve gezondheid was al ik vroeg in geïnteresseerd.’ Sandra de Graaf, relatiemanager bij het Longfonds, kende deze interesses van Helder en vroeg haar in 2019 of zij interesse had om in de regio van haar ziekenhuis een COPD-challenge op te zetten.
‘Een COPD-challenge opzetten leek me ontzettend waardevol, wel hebben we er een eigen draai gegeven, bij de COPD-challenge werden alleen patiënten met GOLD I en II uitgenodigd, maar omdat er ook mensen met COPD GOLD III /IV en astma zich hadden opgegeven, hebben we deze groepen toegevoegd en besloten om op drie niveaus te wandelen.’
De beoogde COPD-challenge in 2019 was een samenwerking tussen Helder/ziekenhuis Nij Smellinghe, het Longfonds, de Bas van der Goor Foundation en AstraZeneca. Helder: ‘De wandelchallenge was destijds gekoppeld aan een wetenschappelijk onderzoek. We lieten via de fysiotherapeuten in eerste en tweede lijn een 6-minuten wandelafstandtest (6-MWD) afnemen voor en na deelname aan de wandelchallenge. Zo leerden we welke impact deelname aan de challenge had op de gezondheid en conditie van de patiënten. In principe was de challenge voor mensen met COPD, wij hebben er toen bewust voor gekozen om mensen met astma ook aan te laten sluiten in 2019.’
Het opzetten en organiseren van de challenge ging eigenlijk van een leien dakje, vertelt Helder. ‘Je hebt een netwerk nodig van enthousiaste mensen met kennis van longziekten. Omdat ik al 20 jaar op de longpoli in ziekenhuis Nij Smellinghe werk, had ik een dergelijk netwerk al klaar staan. Samen met het longfonds en AstraZeneca hebben we praktijkondersteuners, huisartsen, verpleegkundigen, de gemeente, buurt sportcoaches en fysiotherapeuten in eerste en tweede lijn benaderd en vrijwel iedereen was enthousiast over de COPD-challenge. Ook vanuit patiënten was er veel vraag naar de challenge.’
De COPD-challenge zoals deze in 2019 was georganiseerd richtte zich echt op meer gaan bewegen, niet zozeer op educatie zoals in latere Longchallenges, die alle chronische longpatiënten aan proberen te sporen in beweging te komen, wel wordt georganiseerd. Dat betekent niet dat er geen educatief aspect is aan de wandeluitdaging. Helder: ‘De zorgprofessionals die meeliepen met de deelnemers hadden veel intensief contact en gesprekken tijdens het wandelen over bijvoorbeeld de gezondheid, COPD, de aanpak van longaanvallen en medicatiegebruik. Er was dus absoluut een educatief aspect aan de challenge, zowel voor de deelnemer als voor de zorgprofessional, maar gesprekken waren spontaan en niet voor opgelegd.’
Een wandelchallenge vraagt 2-3 uurtjes per keer van een zorgprofessional wanneer deze meewandelt. Toch is de vrijwillige inzet die gevraagd wordt van professionals goed in verhouding met de behaalde winst van een wandelchallenge vindt Helder. ‘Uiteindelijk vraag je zorgprofessionals om in totaal bij een challenge van 20 weken één tot drie keer een uurtje mee te wandelen. Dat valt qua tijdsinvestering best mee, en de behaalde winst is groot. Je leert als professional zoveel meer over je patiënt en hoe deze omgaat met de ziekte, aanpak en medicatie, via een uur intensief contact tijdens het wandelen dan in de spreekkamer. Eigenlijk boek je zelfs tijdwinst omdat je in de spreekkamer lang niet al deze aspecten aan bod kan laten komen. Collega’s die als zorgprofessional meededen aan de challenge zeiden: het kost je maximaal een uurtje in de week maar het levert zoveel meer op, zowel voor de patiënt als voor de zorgverlener.’
Helder lijkt het heel verstandig als meer regio’s dergelijke wandelchallenges gaan organiseren. Zelf is ze in de regio van het Nij Smellinghe bezig een nieuwe longuitdaging op te zetten, deze staat gepland in 2025. Vooralsnog houdt Helder zich aan het format van de Longuitdaging (voormalige COPD-challenge) die ze voor de coronapandemie in 2019 organiseerde. ‘Dit werkte zo goed, de impact was goed meetbaar. Zorgprofessionals waren tevreden, en patiënten hebben het er zelfs jaren later nog altijd over en vragen naar nieuwe wandeluitdagingen. Sommige deelnemers behaalden 100% verbetering in hun 6MWD door 20 weken een uurtje te wandelen. Alle deelnemers scoorden in elk geval minimaal 40% verbetering van hun wandelafstand. De verbetering in symptomen, medicatietrouw, maar ook het lotgenotencontact werd steevast door deelnemers en zorgprofessionals benoemd als een grote meerwaarde. We hebben dus een format om mensen zo laagdrempelig mogelijk in beweging te krijgen. Waarom zou je dit niet breder uitrollen? Dus zoek contact, reik uit naar elkaar en versterk elkaar om deze groep samen in beweging te krijgen.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist
‘De Longuitdaging’ helpt conditie vooruit, laagdrempelige aanpak werkt
Geplaatst op: september 19, 2024
De Longuitdaging in regio Liemers is een groot succes gebleken. Meer mensen met een chronische longziekte zijn in beweging gekomen. Niet alleen COPD-patiënten deden mee, deelnemers hadden verschillende longaandoeningen en varieerden in conditie. Deelnemers leerden veel door de informele setting waarin informatie werd gegeven. Naast een betere conditie voelden zij na afloop meer regie. Ook voor de zorgprofessionals was het een waardevolle ervaring.
De Longuitdaging is een kant-en-klaar pakket dat Long Alliantie Nederland al eerder heeft ontwikkeld samen met het Longfonds om mensen met een longziekte meer in beweging te krijgen. Voorheen heette deze wandelchallenge de ‘COPD-challenge’, maar de Longuitdaging is er voor alle mensen met een chronische longaandoening. Initiatiefnemer voor de Longuitdaging in de streek Liemers is Marion Foppele, projectleider Bewegen en Longziekten van Long Alliantie Nederland.
Meer over de deelnemers
Iedere deelnemer liep naar eigen kunnen en met eigen doelstellingen. Deelnemers waren van verschillende gezondheidsachtergronden, conditie en kwaliteit van leven. Zo wandelden er mensen mee met COPD, astma, interstitiële longziekten, longkanker en post-COVID-syndroom. En waren er deelnemers met rollator of zuurstoftherapie. Veruit de meeste mensen meldden na afloop van de Longuitdaging hoezeer hun conditie en gezondheid vooruit was gegaan en hoeveel meer regie zij voelden over hun longziekte dan voorafgaand aan de Longuitdaging. Er waren veel positieve geluiden over het lotgenotencontact en de kennis die zij over de eigen aandoening opdeden gaandeweg.
Halfuurtje informatie uitwisselen
Ook voor de zorgprofessionals was het een waardevolle ervaring. Consulent Astma & COPD Jan-Willem van den Bos vertelt dat na de start van de Longuitdaging al snel het idee kwam om het eerste halfuur voorafgaand aan het wandelen informatie uit te wisselen met alle deelnemers. ‘Er werd inhoudelijk informatie gegeven, bijvoorbeeld over de verschillende longziekten of medicatiegebruik, maar ook werd er informatie verstrekt over welke mogelijkheden de gemeente biedt voor andere vormen van beweging en lotgenotencontact dan deze Longuitdaging. Patiënten vonden dit heel waardevol.’
Els Fikkers, verpleegkundig specialist Longziekten in het Rijnstate vult aan: ‘Ik vermoed dat het voor deelnemers steeds laagdrempeliger werd om vragen te durven stellen. Deelnemers leren veel van lotgenoten met dezelfde aandoening maar ook van lotgenoten met een hele andere longbeperking dan zijzelf hebben. Dit was zeer waardevol en een aanvulling op alles wat ik van patiënten mee probeer te geven op mijn spreekuur. Wanneer patiënten 10 minuten hebben bij de huisarts of 20-30 minuten bij andere zorgverleners vindt er toch vaak een vraag-en-antwoordspel plaats, bepaalde onderdelen van een behandel- of zorgprotocol moeten immers aan bod komen.’
‘Door met individuele patiënten te wandelen kom je veel spontaner tot hele andere gesprekken en krijg je als zorgverlener een beter inzicht in de daadwerkelijke onderliggende behoeften en vragen van patiënten. Ook denk ik dat het “educatief halfuurtje” voorafgaand aan de wandeling zeer helpend was om bij veel patiënten tot de kern te komen. Immers: in een ongedwongen, relaxte setting kunnen mensen beter informatie tot zich nemen dan in een gespannen omgeving van een zorginstelling.’
Motivatie en meer inzicht
Van den Bos: ‘We horen geregeld van bijvoorbeeld praktijkondersteuners of andere zorgverleners dat ze het lastig vinden om patiënten met COPD te motiveren. Een deel van deze patiënten blijft roken en is maar moeilijk van de bank af te krijgen. Een praktijkondersteuner die meewandelt met deze patiënten kan in slechts een uurtje een heel ander inzicht krijgen in onderliggende behoeften en angsten van de patiënt.’
Jenny Zwiggelaar, fysiotherapeut en projectmedewerker hart-vaat-long bij het landelijke Chronische ZorgNet, bevestigt dit: ‘als fysiotherapeut zien we veel COPD-patiënten waarvan we van collega-zorgverleners horen dat ze motivatie missen. Maar wij hebben nog nooit een niet-gemotiveerde patiënt gezien. We moeten scherp op het netvlies houden dat het niet van de bank afkomen vaak bij longpatiënten, meer dan bij andere chronische aandoeningen, samenhangt met de angst voor benauwdheid en daarmee bewegen. Dus hoe laagdrempeliger we het bewegen maken hoe beter. Het zou mooi zijn als er meer beweegaanbod komt voor longpatiënten in het bijzonder.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist
Longuitdaging opzetten in de eigen regio?
Download hier het Longuitdaging-stappenplan met tips voor de organisatie van je eigen Longuitdaging of wandelgroep.
Gonnie Nas: Wandelen voor lucht maakt me een luchtiger mens
Geplaatst op: augustus 28, 2024
Gonnie Nas (62) was door haar COPD veel aan huis gekluisterd. Het grootste deel van haar dag bracht zij alleen thuis door. Meedoen aan de Longuitdaging heeft veel verandering gebracht. Zij hoopte om meer in beweging te komen en om meer sociale contacten op te doen. De Longuitdaging bracht haar dit en meer. Inmiddels doet ze weer zelf boodschappen, wandelt een paar blokken om en voelt zich letterlijk ‘luchtiger’.
Gonnie Nas heeft COPD in stadium 3. Lange tijd was zij hiervoor bij de longarts in het ziekenhuis. Nu is de COPD stabiel en heeft de huisarts controles overgenomen, maar de longverpleegkundige vanuit het ziekenhuis bezoekt haar alsnog eens in de zoveel tijd thuis. Het was deze longverpleegkundige die Gonnie attendeerde op de Longuitdaging. Gonnie: ‘Ik wilde al langer meer in beweging komen en ook meer mensen leren kennen. Ik woon namelijk alleen, en ben dus vaak alleen. Mensen opzoeken of aan wandelgroepjes meedoen was voor mij een te grote drempel. Je bent toch bang dat je niet hard genoeg kan wandelen of mee kan komen. Maar deze Longuitdaging bleek gewoon hier in Zevenaar georganiseerd te worden én met lotgenoten met ook een longziekte. Dit durfde ik wel aan!’
Gonnie benoemt hoe prettig zij het vond dat het bij deze Longuitdaging niet ging om de prestatie maar om de eigen winst. ‘Het maakte niets uit of je nu snel of langzaam liep, het werd heel duidelijk gezegd dat je hier voor jezelf kwam en dat het belangrijker was hoe lang je het wandelen volhield, niet hoe ver je liep. Dat heeft me veel gebracht. Ik vond het in eerste instantie heel confronterend om te zien hoe een veel oudere vrouw dan ik veel sneller liep dan ik, ze haalde me makkelijk in! Bij de Longuitdaging leer je heel snel die knop om te zetten en haal je plezier uit hoe je zelf steeds een beetje langer kan lopen. Voor de uitdaging liep ik alleen elke dag een keertje om mijn flat heen, verder lukte niet. Nu, na de Longuitdaging, loop ik elke dag een heel blok van een paar straten. Dit heeft me echt veel zelfvertrouwen gegeven.’
Een ander belangrijke meerwaarde van meedoen aan de Longuitdaging was voor Gonnie het ontmoeten van lotgenoten. ‘Je leert ook heel veel van hoe anderen met hun longproblemen omgaan, soms hebben zij tips hoe je dingen aan kan pakken. Ook de tips van de zorgprofessionals die meeliepen waren heel nuttig. Ik vond het heel fijn om te leren welke ademhalingsoefeningen je kan doen voor je uit bed stapt ‘s ochtends. Ik kreeg ook altijd van mijn eigen longverpleegkundige tips hoor, maar door te wandelen lijkt het alsof je meer informatie kan opnemen. En bepaalde tips van de wandelbegeleiders kon ik meteen toepassen tijdens het lopen, dan merk je meteen hoe iets veel beter of gemakkelijker kan.’
Het seizoen waarin de Longuitdaging plaatsvond was wellicht niet het meest gunstige voor Gonnie. ‘Ik kon een aantal keer niet meelopen vanwege mijn longen. De weersomstandigheden waren echt lastig, veel vocht, soms heel warm. Dan had ik geen puf meer om te gaan ’s avonds, ik was zo benauwd overdag en het heen en weer gaan naar het afspreekpunt was dan al uitputtend genoeg voor me, laat staan wandelen. Dit was heel erg jammer. Ik heb me wel voor de eerstvolgende Longuitdaging/wandelgroep opgegeven die volgende week start en heb mezelf voorgenomen om dan de hele dag voor de wandelavond niets te doen en goed uit te rusten. Want de sfeer bij het wandelen in de Longuitdaging is geweldig, het samen lopen, nieuwe lotgenoten leren kennen en met en van elkaar leren. Ik spreek nog steeds via de app sommige deelnemers van de afgelopen Longuitdaging.’
De dagen van Gonnie zien er tegenwoordig heel anders uit dan voordat zij meedeed aan de Longuitdaging. Natuurlijk, ze heeft nog steeds wel slechte dagen, waarop haar longen het haar moeilijk maken om dingen te ondernemen. Maar de manier waarop ze heeft leren omgaan met haar COPD, heeft echt verschil gemaakt. Gonnie: ‘Voorheen stond ik ‘s ochtends op, was ik heel benauwd en heel moe en was ik vaak gedurende de dag verdrietig omdat dingen me niet lukten. Nu neem ik zoals ik geleerd heb bij de Longuitdaging eerst tijd om de dag goed te beginnen. Nog voor ik opsta uit bed doe ik belangrijke oefeningen, zoals goed uitademen, pendelen met mijn benen. Ik sta pas op als mijn ademhaling rustig is. En dat maakt behoorlijk verschil! Ik heb dan de energie om zelf te gaan bewegen, ik loop bijvoorbeeld een blokje om. Maar ook doe ik nu weer zelfstandig boodschappen, voor de Longuitdaging liet ik die maar bezorgen omdat het teveel inspanning was. En ik heb weer energie om te knutselen, mijn favoriete hobby. Ik heb echt het gevoel dat ik mijn vrijheid een beetje terug heb. En mijn menswaardigheid.’
Ook de longverpleegkundige ziet de positieve verandering in Gonnie na de Longuitdaging. Gonnie: ‘Hij vindt mijn uitstraling anders, enthousiaster, opgeruimder en gemotiveerder. Ik merk dat het wandelen en het lotgenotencontact niet alleen mij gemotiveerd heeft meer te bewegen, maar dat alles in mijn leven gemotiveerder voelt. Ik kijk heel bewust naar wat mij ontspanning geeft, hoe ik omga met stress. Ik voel me als het ware wakker geschud en neem weer zelf regie over mijn leven. Ik ben geestelijk zo opgeknapt, ik voel me letterlijk luchtiger. Kijk, ik heb natuurlijk nog steeds COPD en kan heus niet weer aan het werk ofzo, en ik heb mijn scootmobiel nodig om boodschappen te doen en mijn rollator om te lopen, maar ik heb wel weer meer eigenwaarde. Dit gun je toch elke longpatiënt? Wat mij betreft krijgt elke patiënt bij de eerste longdiagnose een fysio en een Longuitdaging aangeboden, zodat ze meteen vanaf de start weten hoe ze het beste kunnen ademen en in beweging komen en blijven.’
Tekst: Judith Cohen, medisch journalist; fotograaf: Marion Foppele
Wandelen voor meer lucht: dankzij de Longuitdaging ontdekken mensen de positieve effecten van beweging
Geplaatst op: augustus 22, 2024
Op dinsdag 27 augustus gaat een groep longpatiënten in Zevenaar op de atletiekbaan sportief wandelend de eindstreep halen van hun Longuitdaging. Dan zitten er 20 weken op waarin deze mensen, die leven met een chronische longziekte als COPD of astma, elke dinsdagavond hebben gewandeld. Maar liefst 34 vrijwilligers hebben de groep in toerbeurten begeleid: zorgprofessionals, sportbegeleiders en buurtcoaches.
60 procent van de 1,3 miljoen longpatiënten in Nederland beweegt niet of te weinig. Terwijl inactiviteit de longklachten en beperkingen verergert. Bewegen is net als medicatie een belangrijke behandeloptie met een potentieel groot positief effect.
De Longuitdaging
In de maanden april tot en met augustus hebben 25 longpatiënten uit Duiven, Westervoort en Zevenaar (de streek de Liemers, onder Arnhem) elke dinsdagavond hun best gedaan om hun algehele conditie en longconditie naar een hoger plan te tillen. Weer of geen weer. Zij zijn de Longuitdaging aangegaan, een nieuw beweegprogramma dat de Long Alliantie Nederland (LAN) in samenwerking met Longfonds heeft ontwikkeld om mensen met een longziekte te stimuleren te gaan wandelen. Het is een compleet pakket waarmee zorgverleners en beweegprofessionals een wandelgroep kunnen starten.
Positieve bijdrage
Als je al benauwd en kortademig bent zonder überhaupt te bewegen dan kan bewegen als een enorme opgave voelen. Het voelt in het begin tegenstrijdig maar bewegen helpt mensen met een chronische longziekte juist wel. Door te wandelen trainen ze de ademhalingsspieren waardoor dagelijkse activiteiten makkelijker worden en men zelfstandiger kan blijven functioneren. Lichaamsbeweging draagt bij aan minder ziekenhuisopnames, minder medicijngebruik, meer energie, sneller herstel na ziekte, betere slaap, meer sociale contacten en een betere kwaliteit van leven. Kortom, bewegen kan een enorm positief bijdrage betekenen voor de prognose van het ziektebeeld.
Kennisdelen
Naast het wandelen op dinsdagavond, met koffie en thee, is er om de week aan kennisdelen gedaan. Dan werd er gesproken over het belang van bewegen en wat dit specifiek betekent voor de longen, maar ook over het gebruik van inhalatoren of onderwerpen als ‘hoe haal ik zo effectief mogelijk adem tijdens het bewegen’ en ‘wat kan een ergotherapeut voor een longpatiënt betekenen’.
Aangemoedigd
Dinsdagavond 27 augustus is de laatste wandelavond en die vindt plaats op de buitenste baan van de atletiekbaan in Zevenaar. Aangemoedigd door tientallen begeleiders, familie, vrienden en muzikale ondersteuning van muziekvereniging St. Andries uit Groessen, gaan de Longuitdaging-deelnemers sportief wandelend de eindstreep bereiken. Namens het college van burgemeester en wethouders Zevenaar geeft wethouder Aad van Orden het startschot.
Voor meer informatie: Marion Foppele, projectleider Bewegen en Longziekten, foppele@longalliantie.nl
Deze Longuitdaging is tot stand gekomen met medewerking van Longfonds, Move2Improve, Chronisch Zorgnet, Rijnstate, Onze Huisartsen, BOSS, Gelderse Sport Federatie, Slow Sports, Gemeente Duiven, Gemeente Westervoort en Gemeente Zevenaar.
