Langdurig zitten en liggen. Hoe verminder je dat? Zorg op maat helpt

Geplaatst op: juli 15, 2024

Het bevorderen van fysieke activiteit is vaak een belangrijke doelstelling in de begeleiding van mensen met COPD, maar dat blijkt geen eenvoudig doel te zijn: kortademigheid, vermoeidheid en een beperkt inspanningsvermogen maken het lastig om in het dagelijks leven meer matig tot intensieve activiteiten in te passen. Naast een beperkte fysieke activiteit is bij veel mensen met COPD ook sprake van sedentair gedrag: relatief lang zitten en liggen, en activiteiten van een heel laag inspanningsniveau. Ook sedentair gedrag is ongunstig voor de gezondheid. Nieuw onderzoek geeft aanknopingspunten voor een aanpak samen met de patiënt.

Nieuw kwalitatief onderzoek

Sedentair gedrag vermindert door de periodes die zittend en liggend worden doorgebracht te verkorten, door geregeld even op te staan en door het verrichten van activiteiten van een laag inspanningsniveau. Mogelijk is dit een haalbaarder doel dan het bevorderen van fysieke activiteit, toch blijkt uit onderzoek dat ook dit geen gemakkelijk doel is voor begeleiding. Twee interventiestudies die hiernaar werden uitgevoerd, lieten maar beperkt resultaat zien. Onderzoekers uit Australië hebben daarom met een kwalitatief onderzoek verklaringen hiervoor gezocht. Ze maakten gebruik van het COM-B model met drie invalshoeken: motivatie, capaciteit en gelegenheid.

Strategieën genoemd door patiënten zelf

Het onderzoek laat zien in welke interventies patiënten zelf vertrouwen hebben. Om minder sedentair te zijn noemen patiënten zelf als behulpzaam: het stellen van doelen, mondelinge uitleg en instructie, en het zelf monitoren en feedback krijgen op sedentair gedrag. Activity trackers (veelal op de pols gedragen activiteitenmonitors) kunnen daarbij helpen.

Belang voor de praktijk

Interventiestudies onderzoeken over het algemeen het effect van eenzelfde interventie bij een groep patiënten. Juist behandelopties als het bevorderen van fysieke activiteit en/of het verminderen van sedentariteit zou gepersonaliseerde, zorg op maat moeten zijn. Ga daarom samen met de patiënt op zoek naar een voor die persoon passende aanpak. Daarbij kun je de uitkomsten van dit recente Australische onderzoek meenemen.

Tekst | Met dank aan Dr. A.J. van ’t Hul, Radboud UMC, fysiotherapeut en wetenschapper

Klik hier voor de studie: A behaviour change intervention to reduce sedentary behaviour in chronic obstructive pulmonary disease: a qualitative study. Published:April 25, 2024. By Sonia Wing Mei Cheng, Catherine Guan, Sarah Dennis, Jennifer Alison, Emmanuel Stamatakis, Zoe McKeough.

Figuur 1. Hypothesised influence of the intervention components on sedentary behaviour based on the COM-B model. SB: sedentary behaviour.

Project Bewegen en longziekten

De Long Alliantie Nederland wil bevorderen dat meer mensen die leven met een chronische longziekte meer gaan bewegen. Rond dit project is een werkgroep actief. Medicatie is niet de enige belangrijke behandeloptie voor mensen met een chronische longziekte. Bewegen is een goed onderzochte, waardevolle manier om de progressie van de ziekte te beïnvloeden. Behulpzaam kunnen zijn De Beweegkaart, ook voor minder valide longpatiënten, of groepsactiviteiten zoals de 20-weken-wandelchallenge De Longuitdaging, om al wandelend samen met lotgenoten te werken aan spierconditie en een betere prognose van het ziektebeeld.