Verbetering diagnostiek van astma en COPD: pilots in de regio

Geplaatst op: april 7, 2025

Door het ontbreken van een standaard diagnostische aanpak is er in Nederland veel praktijkvariatie in de zorg voor astma- en COPD-patiënten. Momenteel loopt er een pilot in drie regio’s voor het verbeteren van de zorgaanpak. Structurele samenwerking tussen de eerste en tweede lijn, heldere afspraken en betere afstemming met de patiënt vormen de basis. Hoogwaardige zorg begint met een standaardaanpak in de diagnostiek.

Is het astma of COPD? Of allebei? Of toch iets anders? En hoe komen we tot die diagnose? Uit onderzoek blijkt dat hier verrassend vaak variatie in zit. Op basis van lokale initiatieven in het land is in 2022 de pilot ‘Regionale zorgaanpak astma en COPD’ gestart. Het zoeken is naar optimale samenwerking, waarin de patiënt centraal staat en ook gestimuleerd wordt om zelf aan het roer te staan.

In Groningen is al tien jaar ervaring opgedaan met verbeterde diagnostiek van astma en COPD. Een van de initiatiefnemers van het project is prof. dr. Thys van der Molen, emeritus hoogleraar huisartsgeneeskunde Groningen. Van der Molen: “Bij de Astma-/COPD-dienst van de laboratoria CERTE en STAR is duidelijk geworden dat er grote behoefte bestaat aan eenduidige heldere diagnostiek en inspirerende follow-up met behulp van de ziektelastmeter, waarbij de longarts online meekijkt (n > 50.000). Dat wil je voor het hele land beschikbaar maken. Nu heeft elke regio zijn omstandigheden. Daarom is de pilot opgezet om zo flexibel mogelijk het idee van transparante en transmurale diagnostiek uit te proberen in verschillende praktijken en samenwerkingsverbanden.”

Drie pilotteams

Er zijn momenteel drie pilotteams die de regionale transmurale zorgaanpak testen. Met longfunctieonderzoek, een vragenlijst en eventueel observatie van de inhalatie op een herhaalbare en transparante manier wordt de diagnose gesteld door de huisarts, eventueel met hulp van de lokale longarts via internet.

Het voorgestelde zorgaanpakmodel bestaat uit een makkelijk te implementeren diagnostisch model en een set tools ter ondersteuning van de diagnostiek. De implementatie vindt plaats bij kleine en grotere regionale samenwerkingsverbanden en heeft als doel verschillende implementatievormen te testen en verder te ontwikkelen. Tools voor monitoring na de diagnose worden ontwikkeld op basis van de ziektelastmeter.

In de praktijk

Praktijkondersteuners hebben een belangrijke rol om de astma- en COPD-zorg regionaal beter te gaan organiseren. Een van de pilotdeelnemers en lid van de expertgroep is praktijkondersteuner Adrie Schaap-de Jong, van praktijk De Haven in IJmuiden. Zij vertelt: “Mijn ervaring als POH in de samenwerking omtrent de zorg voor astma- en COPD patiënten tussen eerste en tweede lijn, zijn positief. Deze pilot heeft laten zien dat er betere zorg mogelijk is, als je in de eerste en tweede lijn een modus vindt om dit goed op elkaar af te stemmen. De voorbereidingen van de expertgroep hebben geleid tot daadwerkelijke verbeteringen in die samenwerking, waardoor de kwaliteit van zorg voor de patiënt hoger is.”

Samenwerking

De pilot loopt onder regie van een landelijke expertgroep. Initiatiefnemers zijn prof. dr. Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde Maastricht en prof. dr. Thys van der Molen, Emeritus hoogleraar huisartsgeneeskunde Groningen. Aan de expertgroep nemen diverse zorgverleners deel. Ook de Long Alliantie Nederland en Longfonds nemen deel aan deze expertgroep.

Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Chiesi Pharmaceuticals B.V. Het project ‘Regionale aanpak Astma & COPD’ wordt al enkele jaren gesteund vanuit een commitment aan hoogwaardige zorg en lange termijn impact voor de patiënt. Chiesi is bedrijfslid van de Long Alliantie Nederland.

Meer informatie regionale initiatieven: https://www.longaanval.nl/regionale-initiatieven/regionale-zorgaanpak-astma-en-copd/