Bespreking van de nieuwe NVALT-richtlijn Tweedelijns Astmazorg

Geplaatst op: november 12, 2025

De nieuwe NVALT-richtlijn Tweedelijns Astmazorg richt zich op volwassen patiënten met niet-acute en niet-ernstig astma die zorg ontvangen in de tweede lijn. Deze richtlijn vormt een welkome en nuttige aanvulling op de al bestaande richtlijnen voor ernstig astma, astma-aanvallen en astma in zwangerschap.

Door Gert-Jan Braunstahl, longarts Franciscus Gasthuis & Vlietland Rotterdam

Hoewel astmazorg in de eerste en derde lijn goed is beschreven, ontbreekt een uniforme aanpak voor de grote groep tweedelijns patiënten. Dit leidt tot praktijkvariatie en zowel onder- als overbehandeling, waaronder onnodig gebruik van orale corticosteroïden. De richtlijn beoogt de klachtenlast te verminderen en ongewenst steroïdegebruik terug te dringen.

De richtlijn adviseert dat diagnosebevestiging in de tweede lijn idealiter plaatsvindt met een histamine- of methacholineprovocatietest. Een negatieve test sluit bij ICS-naïeve patiënten astma uit. FeNO kan ondersteunend zijn wanneer spirometrie geen reversibiliteit toont, maar is onvoldoende betrouwbaar als zelfstandig diagnostisch instrument. Bij FeNO >50 ppb kan een proefbehandeling worden overwogen, mits patiënt geïnformeerd is over mogelijke overdiagnose.

De richtlijn benadrukt systematische beoordeling van ‘treatable traits’ zoals roken, obesitas, reflux en chronische rhinosinusitis. Fenotypering kan mogelijk ziekte-inzicht vergroten, maar de toegevoegde waarde bij niet-ernstig astma is nog onduidelijk. Een X-thorax kan worden overwogen bij toename van luchtwegklachten om andere oorzaken uit te sluiten.

Therapeutisch adviseert de richtlijn ICS-gebaseerde behandeling in elke stap en ontmoedigt het gebruik van SABA-monotherapie. Jaarlijkse evaluatie van SABA-gebruik is gewenst. Immunotherapie kan worden ingezet bij persisterende allergische rhinitis, maar effect op astmacontrole is beperkt. LAMA-toevoeging kan in geselecteerde gevallen als proefbehandeling worden overwogen. Orale corticosteroïden worden afgeraden als onderhoud.

FeNO-gestuurde behandeling wordt afgeraden, behalve bij aanhoudend ongecontroleerde klachten. E-health kan therapietrouw en astmacontrole verbeteren, hoewel geen effect op kwaliteit van leven is aangetoond. De inzet van longverpleegkundigen wordt aanbevolen voor educatie en monitoring.

Bekijk de richtlijn in de Richtlijnendatabase FMS

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen? Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en TBC (NVALT). De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de longartsen, huisartsen, allergologen, KNO-artsen, verpleegkundig specialisten en patiëntvertegenwoordigers.