RSV-vaccinatie bij longziekte
Wat is RSV?
RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) is een virus dat zich verspreidt via druppeltjes uit de luchtwegen, bijvoorbeeld bij hoesten of niezen, net als het griep- of coronavirus. In veel gevallen geeft een infectie met dit virus milde klachten, zoals verkoudheid, maar bij oudere mensen of mensen met longproblemen kan het leiden tot longontsteking en ziekenhuisopname.
Jaarlijks zijn er ongeveer 70.000 mensen in Nederland die met RSV naar de huisarts gaan en zijn er naar schatting 6000 – 7.000 ziekenhuisopnames die met RSV in verband worden gebracht (1,2). De risico’s van een RSV-infectie zijn voor mensen met chronische longaandoeningen hoger: zij bezoeken gemiddeld 55% vaker de huisarts (1) en lopen vier keer zoveel kans op een ziekenhuisopname (3).
Voor wie wordt vaccinatie geadviseerd?
Vaccinatie tegen RSV wordt geadviseerd voor mensen van 60 jaar en ouder met een longziekte (4). Onder de 60 jaar kan het vaccin mogelijk ook nuttig zijn als je een ernstige longaandoening hebt, in overleg met je longarts of huisarts.
Welke vaccins zijn beschikbaar op de markt?
Op dit moment zijn in Europa drie vaccins tegen RSV geregistreerd: Arexvy®, Abrysvo® en mRESVIA® (5). Hoewel ze technisch allemaal net een beetje anders worden geproduceerd, hebben ze een vergelijkbaar effect. Bij vaccinatie leert het lichaam deeltjes van RSV kennen, waardoor je eigen immuunsysteem wordt getraind om het virus te herkennen en te bestrijden. Eén prik is voldoende voor bescherming (5).
De vaccinaties zijn effectief in het voorkomen van ernstige ziekte en ziekenhuisopnames. De bescherming tegen ziekenhuisopnames is ongeveer 80% in het eerste jaar na vaccineren: van tien verwachtte ziekenhuisopnames worden er acht voorkomen (6).
Wat zijn de mogelijke bijwerkingen na vaccinatie?
De drie RSV-vaccins zijn veilig, maar zoals bij alle vaccinaties, kan je er tijdelijk last van hebben. Dit kan zich uiten in pijn op de plek waar de prik is gezet, of je voelt je wat minder bijvoorbeeld door moeheid, hoofdpijn of spierpijn. Voor een volledige lijst van bijwerkingen en hoe vaak deze voorkomen, kan je de bijsluiters van de vaccins bekijken (7–9). https://www.apotheek.nl/medicijnen/rsv-vaccin
Hoe kan ik me laten vaccineren?
Voor RSV-vaccinatie word je niet automatisch uitgenodigd, zoals bijvoorbeeld bij de jaarlijkse griepprik het geval is. De eerste stap om gevaccineerd te worden is om de RSV-vaccinatie met je longarts of huisarts te bespreken. Zij kunnen je informeren of het voor jou een goed idee is om je te laten vaccineren. Het kan zijn dat de arts waarmee je het bespreekt ook kan regelen dat je gevaccineerd wordt, maar het kan ook zo zijn dat je dit zelf moet regelen. (Lees hieronder meer over de kosten).
Dit kan via de volgende routes:
- Via de GGD: naast de bekende reisvaccinaties, biedt de GGD ook mogelijkheid van ‘vaccinaties op maat’.
- Via commerciële aanbieders, zoals aanbieders van reizigersvaccinaties.
- Via de huisarts, een deel van de huisartsen biedt vaccinaties op eigen verzoek aan.
- Via (een recept van) de longarts.
Hoe zit het met de vergoeding van RSV-vaccinatie?
Er is op dit moment (nog) geen vergoeding beschikbaar voor RSV-vaccinatie. Als je geïnteresseerd bent om gevaccineerd te worden, moet je daarvoor zelf betalen. Houd rekening met kosten voor het vaccin van ongeveer €200, dit is exclusief mogelijke kosten voor de zorgverlener die de vaccinatie toedient.
Wanneer kan ik me het beste laten vaccineren?
Het verschilt per jaar wanneer het RSV-virus in Nederland rondgaat. Over het algemeen zijn de meeste RSV-gevallen in Nederland rond december en januari. De piek is vaak iets eerder dan de jaarlijkse griepgolf (1,10). Om zo goed mogelijk beschermd te zijn, is het aan te bevelen om in oktober gevaccineerd te worden.
Hoe lang biedt het RSV-vaccin bescherming?
Het is op dit moment nog niet helemaal duidelijk hoe lang het RSV-vaccin beschermt. Wel weten we dat de bescherming meerdere jaren duurt, je hoeft je dus niet elk jaar te laten vaccineren. Op dit moment lijkt het er op dat de bescherming in ieder geval drie jaar aanhoudt (11,12), maar de bescherming wordt wel elk jaar een beetje minder.
Bronnen
1. Laarman C, Vanhommerig J, Van Summeren J, et al. Respiratory syncytial virus (RSV) associated primary care incidence estimates in adults aged 50 years and older in the Netherlands; 2016-2019 [Internet]. NIVEL; 2024 okt. Beschikbaar op: https://www.nivel.nl/nl/publicatie/respiratory-syncytial-virus-rsv-associated-primary-care-incidence-estimates-adults-aged
2. Johannesen CK, Gideonse D, Osei-Yeboah R, et al. Estimation of respiratory syncytial virus-associated hospital admissions in five European countries: a modelling study. The Lancet Regional Health – Europe. 1 april 2025;51:101227.
3. Osei-Yeboah R, Johannesen CK, Egeskov-Cavling AM, et al. Respiratory Syncytial Virus–Associated Hospitalization in Adults With Comorbidities in 2 European Countries: A Modeling Study. The Journal of Infectious Diseases. 1 maart 2024;229(Supplement_1):S70-7.
4. Ministerie van Volksgezondheid W en S. RSV-vaccinatie voor ouderen – Vaccinaties – Gezondheidsraad [Internet]. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; 2025 [geciteerd 30 april 2025]. Beschikbaar op: https://www.gezondheidsraad.nl/onderwerpen/vaccinaties/alle-adviezen-over-vaccinaties/rsv-vaccinatie-voor-ouderen
5. Ministerie van Volksgezondheid W en S. Advies RSV-vaccinatie voor ouderen – Advies – Gezondheidsraad [Internet]. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; 2025 [geciteerd 3 april 2025]. Beschikbaar op: https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2025/03/27/advies-rsv-vaccinatie-voor-ouderen
6. Payne AB, Watts JA, Mitchell PK, et al. Respiratory syncytial virus (RSV) vaccine effectiveness against RSV-associated hospitalisations and emergency department encounters among adults aged 60 years and older in the USA, October, 2023, to March, 2024: a test-negative design analysis. The Lancet. 19 oktober 2024;404(10462):1547-59.
7. Arexvy | European Medicines Agency (EMA) [Internet]. 2023 [geciteerd 25 februari 2025]. Beschikbaar op: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/arexvy
8. EMA. European Medicines Agency. 2023 [geciteerd 20 november 2023]. Abrysvo. Beschikbaar op: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/abrysvo
9. mResvia | European Medicines Agency (EMA) [Internet]. 2024 [geciteerd 25 februari 2025]. Beschikbaar op: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/mresvia
10. Knol M, Teirlinck A, van Boven M, et al. RSV-vaccinatie in ouderen. Achtergrondinformatie voor de Gezondheidsraad [Internet]. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RIVM; 2024 [geciteerd 3 april 2025]. Beschikbaar op: https://rivm.openrepository.com/handle/10029/627869
11. Ison MG, Papi A, Athan E, et al. Efficacy, safety, and immunogenicity of the AS01E-adjuvanted respiratory syncytial virus prefusion F protein vaccine (RSVPreF3 OA) in older adults over three respiratory syncytial virus seasons (AReSVi-006): a multicentre, randomised, observer-blinded, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet Respir Med. juni 2025;13(6):517-29.
12. Walsh EE, Marc GP, Falsey AR, et al. RENOIR Trial — RSVpreF Vaccine Efficacy over Two Seasons. New England Journal of Medicine. 16 oktober 2024;391(15):1459-60.
